سارا حیدرنژاد- موسیقی کوک| تقریبا سالی نیست که در میان اخبار و اتفاقاتی که در خبرگزاری‌های مختلف کشورمان منتشر می شود، اعلام نکنند یک ایرانی موفق به دریافت فلان جایزه بین‌المللی شد. نام های مختلفی هم در طول سال به عنوان اهالی موسیقی که توانسته‌اند جایزه ای جهانی را به خودشان اختصاص بدهند، منتشر می شود.
از جایزه های تخصصی موسیقی که بگذریم، گاهی دریافت دکتراهای افتخاری از دانشگاه های مختلف و البته به دست آوردن عنوان‌هایی همچون شوالیه هم در عرصه موسیقی در این سالها از سوی خواننده‌ها، نوازنده‌ها و آهنگسازهای مختلف ایرانی بارها و بارها مطرح شده است.
هرچند نمی شد همه این جایزه‌ها را در یک دسته کم اهمیت یا مهم قرار داد اما به نظر می‌رسد وجه تبلیغی بعضی از این جایزه‌ها از نگاه تعدادی از فعالان عرصه موسیقی مورد توجه است و این گروه همیشه سعی می کنند با معرفی خودشان به عنوان برنده جایزه جهانی، در مرکز اخبار هم قرار بگیرند.
با این وجود اما در طول سالهای گذشته به خصوص یک دهه اخیر ایرانی‌هایی بوده‌اند که توانسته‌اند برای دریافت جوایز معتبر در دنیا نامزد بشوند و حتی آن را دریافت هم بکنند. با این حال یک چالش بزرگ برای موسیقی ایران در این میان وجود دارد؛ این جوایز تا چه اندازه به شنیده شدن و شناساندن این موسیقی در دنیا کمک می کند؟
یکه تازی کلهر در میان موزیسین‌های ایرانی
کیهان کلهر چند روز قبل نوزدهمین جایزه جهانی موسیقی (وومکس) را دریافت کرد. قبل از اعلام نام کلهر برای دریافت این جایزه، آلبوم «هنوز پاییز است» محصول مشترک کیهان کلهر با گروه رامبرانت تریو از نگاه مجله سانگ لاینز جزو ۱۰ آلبوم برتر سال ۲۰۱۹ قرار گرفته بود. او پیش از این هم گرمی را که به اسکار موسیقی شهرت دارد با گروه راه ابریشم به دست آورده بود.
البته کیهان کلهر دو بار به خاطر حضور در آلبوم فریاد و بی تو به سر نمی‌شود و در همکاری با محمدرضا شجریان، همایون شجریان و حسین علیزاده نامزد دریافت جایزه گرمی شد. به نوشته وب‌سایت وومکس «تسلط و یگانگی مهارت این نوازنده چیره‌دست کمانچه در نوآوری و ایجاد زبان‌های جدید هیجان‌انگیز موسیقی و رساندن سنت موسیقی کلاسیک ایرانی به گوش مردم سراسر جهان» دلیل اهدای نوزدهمین جایزه جهانی موسیقی (وومکس)به کلهر بود است.
همین تابستان قبل بود که کیهان کلهر جایزه معتبر بین‌المللی Human Spirit ایزاک اشترن را هم به دست آورد.
این جایزه هم از سال ۲۰۱۶ بنیان‌گذاری شده و هدفش احترام به گروه‌ها یا افرادی است که سهمی برجسته در کمک به بشریت و مسائل انسانی از راه موسیقی داشته‌اند. به گفته برگزارکنندگان؛ بیشتر آثار و اهداف موسیقایی کیهان کلهر نگاهی بشردوستانه، فراتر از زادگاه و ملیت او داشته است. کلهر با شجاعت حسین خان از هند، یویوما و گروه بین‌المللی جاده ابریشم، اردال ارزنجان از ترکیه، تریو هلندی رامبرانت، تومانی دیاباته از مالی، گروه بروکلین رایدر و کوارتت کرونوس آثار و اجرای مختلفی را در ارائه داده است.
فرانس موزیک ۲۰۱۳ برای محمد معتمدی
یکی از کسانی که واقعا توانست یک جایزه بین‌المللی را دریافت کند، محمد معتمدی و در سال ۲۰۱۳ بود. فرودین ماه سال ۹۲ جایزه موسیقی سال رادیو فرانسه در حضور اهالی موسیقی اروپا در مارسی به محمد معتمدی خواننده ایرانی اهدا شد. هر سال اکسپوی موسیقی «بابل مد» در شهر مارسی کشور فرانسه برگزار می‌شود که ۲۰۱۳ محمد معتمدی به عنوان برگزیده انتخاب شد.
معتمدی با همراهی آزاد میرزاپور نوازنده تار، پاشا هنجنی نوازنده نی و بهنام سامانی نوازنده دف روی صحنه به اجرای کنسرت پرداخت اما پیش از آن مدیر برگزاری اکسپوی «بابل مد» به همراه نماینده رادیو فرانسه روی صحنه حاضر شد و با معرفی معتمدی به عنوان چهره برگزیده سال ۲۰۱۳ جایزه «فرانس موزیک» را به او داد.
در خبر مربوط به برنده شدن فرانس موزیک از طرف معتمدی آمده بود: «این جایزه به موزیسین‌ها یا خواننده‌هایی در جهان که با قابلیت‌های ویژه و منحصر به فرد در زمینه موسیقی ملل (ورد موزیک) فعالیت می‌کنند، اهدا می شود.» البته شاید چنین جایزه ای را نتواند به عنوان یک جایزه بین‌المللی برای شناخته شدن موسیقی ایران در دنیا در نظر گرفت چون هم هدف برگزارکنندگانش این را نشان نمی‌دهد و هم مخاطبان کنسرتی که در بابل مد برگزار شد.
رامین صدیقی؛ اولین ایرانی برنده وومکس
قبل از کلهر یک ایرانی دیگر جایزه وومکس را به دست آورده بود. ۵ سال قبل نیز رامین صدیقی (مدیر نشر هرمس) در همایش «Womex» در رقابت با صدها کاندیدا، این جایزه را به خاطر نقش‌آفرینی حرفه‌ای منحصر به فرد و به عنوان برترین تهیه‌کننده موسیقی جهان از آن خود کرده بود.
جایزه وومکس از سال ۱۹۹۹ تاسیس شده و هر سال در ماه اکتبر همزمان با رویداد وومکس Womex (رویداد نمایشگاهی موسیقی جهان) به یک نفر که شایسته این عنوان در جهان است، داده می شود. هیئت داوران وومکس درباره رامین صدیقی نوشته بود: «کار و تلاش بنیانگذار هرمس رامین صدیقی در صحنه موسیقی ایرانی باعث ایجاد نقاط عطف مهم و زیادی در کمک به ایجاد یکی از اولین راه‌های قانونی برای خرید موسیقی از غرب (از طریق هرمس) و ترویج موسیقی ایران در مقیاس جهانی شده است.»
حمید سعیدی؛ دومین ایرانی که گرمی را برد
حمید سعیدی، آهنگساز و نوازنده ایرانی که ساکن لس‌آنجلس در آمریکاست او که موسیقی ایرانی را در محضر فرهاد فخرالدینی و وارطان ساهاکیان آموخته، از همان ابتدا به موسیقی غربی بود. حدود ۱۰ سال است که ایران به امریکا رفته و در همکاری با لی‌لی هیدن (نوازنده ویلن و وکال)، ام بی گروودی (نوازنده پرکاشن) و لتای دیزایلی (نوازنده باس فرتلس) گروه افیون ماه را راه اندازی کرده است.
او در اولین آلبوم گروه که برنده جایزه گرمی سال ۲۰۱۹ در بخش نیوایج شد، قطعاتی از آهنگها را نوشت و به عنوان نوازنده هم در آلبوم حضور داشت. آکادمی ملی «علوم و هنرهای ضبط» آمریکا همه ساله جایزه گرمی را به آثار برجسته صنعت موسیقی در زبان انگلیسی اهدا می‌کند. حمید سعیدی نوازنده سنتور بعد از کیهان کلهر، دومین کسی است که یک گروه جایزه گرمی را برده است.
نامزدی یک ایرانی در ۷ بخش اصلی جایزه گرمی!
بعد از بیان جملاتی مثل «اثر شماره یک موسیقی کلاسیک جهان»،«با حضور ستارگان موسیقی جهان» و«با حضور برندگان ۳۸ جایزه گرمی» برای آلبوم بعد یازدهم یا ناگفته‌ها، صفحه حافظ ناظری در فیس بوک اعلام کرد که او در ۷ بخش نامزد دریافت جایزه گرمی شده است.
قبل از اعلام این ادعا کیهان کلهر، حسین علیزاده و محمدرضا شجریان نامزد دریافت جایزه گرمی شده بودند. چند روز بعد اما همان صفحه نوشت: «امروز یک احساسی درونم مُرد. تا اونجا که به موسیقی و رأی هنرمندان مربوط بود با افتخار و بالاترین تعداد در هفت شاخه یکه تاز بودیم، ولی اونجایی که سیاست وسط آمد همه رو بعنوان یک ایرانی باختیم. واقعا متأسفم و بسیار بسیار شرمنده این همه عشق، محبت و اعتقاد شما عزیزانم شدم.»
همان زمان هم جنجال‌های زیادی در صفحات فضای مجازی ایجاد شد که نشان از وجود تردیدهایی درباره نوشته ای صحفه منتسب به حافظ ناظری را با تردید روبه رو می کرد. البته هیچ وقت مدارکی درباره حضور در هیچ کدام از مراحل داروی گرمی از سوی او منتشر نشد اما یک فایده برای او و آلبومش داشت؛ جنجال و هیاهوی بیشتر و در نتیجه بیشتر دیده شدن.
به نظر می‌رسد استفاده از کلمه‌ها و عبارتی همچون برای اولین بار، بهترها، برنده جایزه بین‌المللی و… در ایران تاثیرگذاری زیادی بر روی مخاطبان دارد اما حضور برخی از چهرهای هنری را واقعا باید در جامعه بین‌المللی موسیقی باعث افتخار بدانیم و خوشحال باشیم که هنرمندانی ایرانی هستند که در عرصه بین‌الملل نام ایران را در جهان به گوش مخاطبان برسانند.