حسین دهلوی درگذشت
در سن ۹۲ سالگی؛
موسیقی کوک| خبر درگذشت حسین دهلوی سرانجام بعد از سال‌ها دست‌وپنجه نرم کردن با بیماری و رنجی که از فراموشی می‌برد، امروز منتشر شد. این موسیقیدان در سن ۹۲ سالگی درگذشت.
او به سال ۱۳۰۶ در تهران به دنیا آمد. آموزش موسیقی را از پنج سالگی در محضر پدرش، معزالدین دهلوی که از شاگردان علی‌اکبر خان شهنازی بود، آغاز کرد و از ۹ سالگی با تشویق مادرش رفت سراغ نوازندگی ساز ویولن.
دهلوی ویلن را از محضر ابوالحسن صبا آموخت. وقتی به هنرستان عالی موسیقی راه پیدا کرد از حسین ناصحی و هایمو تویبر آهنگسازی را یاد گرفت. دهلوی درزمینه آهنگسازی از آموزش‌های توماس کریستین داوید هم استفاده کرد. «سبک بال» اولین اثر ارکستری حسین دهلوی بود که سال ۱۳۳۲ و در دستگاه شور ساخته شد. کنسرتینو برای سنتور و ارکستر، یکی از بخش‌های این آلبوم، نتیجه همکاری مشترک دهلوی با فرامرز پایور بود.
آثار بعدی دهلوی مانند «گفت‌وگوی دل در شور» (۱۳۳۶) و «فروغ عشق» در آواز اصفهان از تجربیات ارزشمند او در تلفیق شعر و موسیقی ایرانی بودند.
حسین دهلوی قطعاتی از ابوالحسن صبا را هم برای ارکستر تنظیم کرد. «به یاد صبا» (۱۳۳۷)، برگرفته از قطعه به یاد گذشته در آواز دشتی، شوشتری (۱۳۳۸)، چهارمضراب برای ویولن و ارکستر و نغمه ترک (بر اساس قطعه دوضربی بیات ترک) بخشی از فعالیت‌های او در این زمینه بودند. با درگذشت زنده‌یاد ابوالحسن صبا، رهبری ارکستر شماره یک اداره هنرهای زیبا که بعداً «ارکستر صبا» نام گرفت، به او سپرده شد.
این ارکستر از زمان گشایش تلویزیون ایران در سال ۱۳۳۷ به‌صورت هفتگی در تلویزیون برنامه اجرا می‌کرد. این موسیقیدان ایرانی به سال ۱۳۳۹ از هنرستان عالی موسیقی در رشته آهنگسازی فارغ‌التحصیل شد. سال ۱۳۴۱ او را برای ریاست هنرستان موسیقی ملی برگزیدند و دهلوی تا فروردین ۱۳۵۰ رئیس هنرستان موسیقی ملی باقی ماند.
حسین دهلوی در دوره دوم هنرستان به هنرجویان رشته‌های تئوری موسیقی ایران، تلفیق شعر و موسیقی، فرم موسیقی ایران، هارمونی و ارکستر را شخصاً آموزش می‌داد. در این سال او برای سفر دو ساله مطالعاتی به آلمان و اتریش رفت. ازجمله آثار شناخته‌شده حسین دهلوی می‌شود از «باله بیژن و منیژه» و «سبک‌بال» نام برد.
دهلوی درزمینه نویسندگی هم فعال بود و کتاب «پیوند شعر و موسیقی آوازی» به قلمش که تجربه بیش از ۴۰ سال او در تلفیق موسیقی با شعر را ر بر می گرفت، در نوزدهمین دوره جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی برنده شد. دهلوی را در سومین همایش چهره‌های ماندگار در سال ۱۳۸۲ به‌عنوان «چهره ماندگار» معرفی کردند.
او از سال ۱۳۵۶ تصنیف اپرای مانا و مانی را به بهانه سال جهانی کودک (۱۹۷۹) آغاز کرد. ساخت این اثر دو سال طول کشید و بعد از انقلاب به خاطر محدودیت‌های استفاده از صدای خواننده زن هیچ‌وقت اجرا نشد. البته موسیقیِ سازیِ این اپرا، خرداد ۱۳۷۹ با رهبری علی رهبری با ارکستر فیلارمونیک اسلواکی در براتیسلاوا اجرا و ضبط شد.
دهلوی درزمینه نوآوری در موسیقی ایرانی تلاش‌های زیادی کرد. تدوین متد تنبک به‌وسیله او و جمعی دیگر ازجمله حسین تهرانی، مصطفی پورتراب، فرهاد فخرالدینی و هوشنگ ظریف برای بهبود جایگاه تنبک در موسیقی ایرانی و آسان کردن آموزش این ساز و توجه به ساخت سنتور کروماتیک برای جبران مشکل کوک این ساز برای استفاده در ارکستر ازجمله کارهای اوست.
او، درزمینه موسیقی فیلم هم فعالیت داشت؛ البته بیشتر برای فیلم‌های مستند، نقش مشاور و انتخاب‌کننده موسیقی را ایفا می‌کرد و در تیتراژ فیلم‌ها، نام مستعار فریبا برای معرفی‌اش به کار می‌رفت. دهلوی برای چند فیلم مستند از ابراهیم گلستان مانند یک آتش (چشم‌اندازها)، موج و مرجان و خارا، و گنجینه‌های گوهر و همچنین فیلم هفده روز به اعدام اثر هوشنگ کاووسی موسیقی نوشت.
پارتیتور آهنگ‌های او به نام‌های دوئو سنتور در سه‌گاه، شورآفرین در شور برای ارکستر، چهار نوازی مضرابی در آواز اصفهان، سوئیت بیژن و منیژه (بر اساس اشعار حکیم ابوالقاسم فردوسی) برای ارکستر زهی، بیژن و منیژه برای ارکستر سمفونیک (۸ بخش) و سرباز برای آواز گروهی و ارکستر قسمتی از آثار منتشر شده این موسیقیدان فقید بودند.
پایه‌گذاری ارکستر مضرابی با همکاری ۶۶ نفر از نوازندگان سازهای مضرابی ایرانی در سال ۱۳۷۲ آخرین کوشش او در زمینه کارهای جمعی موسیقی ملی بود که همان سال هم به روی صحنه رفت.
شورآفرین در ابوعطا برای ارکستر، چهار نوازی مضرابی آواز اصفهان، فانتزی برای تار و ارکستر و فانتزی برای گروه تنبک و ارکستر بخش دیگری از آثار حسین دهلوی‌اند.
آغاز ساخت قطعات ویژه موسیقی ارکسترال ایرانی: سبک‌بال؛ در شور به سال ۱۳۳۲، آفرینش نخستین دونوازی برای سنتور به نام «دوئو سنتور» در سه گاه (با اجرای فرامرز پایور و داریوش صفوت). «شورآفرین» در ابوعطا برای ارکستر به سال ۱۳۳۳، رهبری «ارکستر شماره ۱ اداره کل هنرهای زیبای کشور» و تعویض نام ارکستر به صبا، انتشار دوئو سنتور در سه گاه به سال ۱۳۳۶،
کنسرتینو برای سنتور و ارکستر» در چهار بخش؛ با همکاری و تک‌نوازی فرامرز پایور به سال ۱۳۳۷، چهار نوازی مضرابی در اصفهان به سال ۱۳۴۳، بندباز: فانتزی برای تار و ارکستر، بر اساس قطعه «بندباز» اثر علینقی وزیری به سال۱۳۴۴، ساخت قطعه «سرباز» برای آواز و گروهی و ارکستر با شعری از ابراهیم صفایی ۱۳۴۵، پایه‌گذاری «ارکستر ایرانی تالار رودکی۱۳۴۷،
ساخت اپرای خسرو و شیرین روی سروده‌های نظامی به سال ۱۳۴۹، انتشار متد «آموزش تمبک» با همکاری و راهنمایی حسین تهرانی و تعدادی دیگر از استادان هنرستان موسیقی ملی به سال ۱۳۵۰، اجرای باله «بیژن و منیژه» در تالار بزرگ رودکی به سال ۱۳۵۴، انتشار پارتیتور «سبک‌بال» در شور، برای ارکستر به سال ۱۳۵۴، انتشار مجموعه دوم نغمه‌های کودک به سال ۱۳۵۵،
تنظیم بخش‌هایی از باله بیژن و منیژه برای ارکستر زهی، انتشار شورآفرین (در ابوعطا) برای ارکستر، انتشار چهار نوازی مضرابی در اصفهان به سال ۱۳۵۶، برگزاری مجلس بزرگداشت علینقی وزیری، به مناسبت درگذشت وی با اجرای موسیقی در تالار رودکی به سال ۱۳۵۸، انتشار پارتیتور «کنسرتینو برای سنتور و ارکستر» (حسین دهلوی و فرامرز پایور) به سال ۱۳۶۰،
انتشار پارتیتور فانتزی برای تار و ارکستر براساس قطعه بندباز، اثر علینقی وزیری به سال ۱۳۶۳، انتشار پارتیتور بیژن و منیژه: سوئیت برای ارکستر زهی به سال ۱۳۶۳، انتشار پارتیتور فانتزی برای گروه تمبک و ارکستر به سال ۱۳۶۴، انتشار پارتیتور «شوشتری برای ویولون و ارکستر»، براساس اثری از ابوالحسن صبا به سال ۱۳۶۵، انتشار پارتیتور «بیژن ومنیژه» برای ارکستر سمفونیک به سال ۱۳۷۰،
نخستین اجرای «ارکستر مضرابی» به رهبری حسین دهلوی در تهران به سال ۱۳۷۲ و انتشار فروغ عشق: برای آواز و ارکستر، انتشار نخست گلبانگ مضرابی: برای ارکستر مضرابی به سال ۱۳۷۳ بخشی از کارنامه این موسیقیدان فقید را در برمی‌گیرد.
همسرش سوسن اصلانی در نودمین زادروز او از حال وخیمش و البته بی‌توجهی همیشگی مسئولان هنری و فرهنگی ایران گفته بود. هومن دهلوی فرزند او هم از بیماری فراموشی پدرش خبر داده بود و اینکه دیگر چیزی از گذشته را به یاد نمی‌آورد. خبر درگذشت حسین دهلوی سرانجام بعد از سال‌ها دست‌وپنجه نرم کردن با بیماری و رنجی که از فراموشی می‌برد، امروز در رسانه‌ها منتشر شد.