نقشه ۲۰۱۹ ترک‌ها برای تنبور
موسیقی کوک| قصه ثبت میراث ملموس و ناملموس ایران به نام کشورهای دیگر در جهان سابقه‌ای طولانی دارد. ماجرای مجعول ترکیه‌ای بودن مولانا یا ثبت تار به نام کشور آذربایجان که سال ۱۳۹۱ در یونسکو اتفاق افتاد، نمونه‌هایی از این ماجرای دردناک است.
آن کشورها البته برای چنین اقداماتی برنامه‌ریزی می‌کنند و با ساخت موزه، تولید مستندهای بی‌سند و کارهایی از این دست سعی می‌کنند توجه جهانی در زمینه مورد نظرشان را به سوی کشور خود جلب کنند و بعد از مدتی این سرقت‌های فرهنگی را با کمک سازمانی همچون بونسکو عملی می‌کنند.
در کشور ما اما ظاهرا هیچ برنامه کاربردی برای جلوگیری از به یغما بردن میراث ملی‌مان وجود ندارد. تازه آن دسته از میراث ناملموسی هم که به حق با نام ایران از سوی یونسکو به ثبت جهانی رسیده تا امروز در عمل کارکرد مناسب و به دردبخوری نداشته است.
چون در ادامه ثبت این میراث در یونسکو به نام ایران، صرف نظر از چند خبر در روزهای ابتدایی، هیچ اتفاق دیگری نیفتاد؛ مثلا با ثبت میراث ناملموسی همچون ساز کمانچه، ورزش باستانی و نان لواش نه شغلی ایجاد شده، نه جاذبه‌ای گردشگری به وجود آمده و نه ارزش افزوده‌ای به مردم ایران رسیده است.
این نکته را هم باید دانست که بسیاری از این میراث‌های ناملموس ثبت شده به نام ایران را که تعدادشان امروز از عدد ۱۴ عم گذشته، حتی مردم کشور خودمان هم نمی‌شناسند، چه رسد به مردم سراسر جهان.
مدتی است که زمزمه‌هایی در فضاهای مختلف مطرح شده و بر اساس آن کشور ترکیه در تلاش است تا ساز تنبور را به نام خودش در یونسکو ثبت کند؛ سازی که خاستگاهش ایران و شهر کرمانشاه است.
این خبری است که از سوی رئیس انجمن موسیقی کرمانشاه؛ فرزاد شهسواری اعلام شده است.
البته او مطمئن نیست که ترکیه به شکل رسمی چنین خبری را اعلام کرده باشد ولی می‌گوید: سال گذشته در قونیه از چند موسیقیدان شنیدم که می‌خواهند تنبور را ثبت کنند.
امسال هم چند نفر از نوازنده‌ها این خبر را مطرح کردند. اگر از کنار این اقدام کشور ترکیه بدون توجه بگذریم، همچون ساز تار که به اسم کشور آذربایجان ثبت شد، این ساز هم به نام ترکیه به ثبت جهانی در یونسکو می‌رسد.
او گفت: شاید آنها بخواهند تنبور خودشان را به ثبت جهانی برسانند اما این اقدام باعث خواهد شد تا این ساز برای اولین بار به اسم ترکیه از سوی یونسکو در جهان ثبت شود.
آنها از یک آرامگاه هم پول در می‌آورند و حتی از نام ملانصرالدین هم جاذبه گردشگری ایجاد کرده‌اند. علاوه بر ماجرای ثبت تنبور مدتی قبل در یک جمعی فرهنگی که اهل شاهرود بودند شنیدم ترکیه قصد دارد شیخ خرقانی را هم به نام خودش بزند. حتی به فکر تأسیس فرودگاهی به نام او هم افتاده‌اند.
کشور ترکیه ۵ ماه پیش هم خانه موزه‌ای با نام فارابی را افتتاح کرد بنابراین به نظر می‌رسد که آنها خیلی علاقه دارند مشاهیر و میراث ایران را به نام خودشان بزنند.